Cilt

Cilt gerçekten başka bir vücut organıdır. Vücudunuzun içinde her şeyi korumak ve bir bariyer görevi yapmak gibi çeşitli önemli işlevleri vardır. Cilt iki ana tabakadan oluşmuştur. Dışta epidermis ve onun alt kısmındaki dermis. Yeni hücreler epidermisin derin tabakalarında üretilmekte ve yüzeye doğru gönderilmektedir. Cildin yüzey tabakası ölü hücreler ve keratin adı verilen bir madde ile doldurulmuş olan hücrelerden oluşmaktadır. Keratin; cildin vücudu koruması için yeteri kadar güçlenmesine destek olan dayanıklı mumlu bir maddedir.

 Cilt Hücreleri ve Kanser

Melanom olmayan cilt kanserinin çok çeşitli türleri vardır. En yaygın görülen tipleri bazal hücre kanseri ve yassı hücre (skuamöz) kanserleridir. Bazal hücreler epidermisin en alt kısmında bulunan hücrelerdir. Yukarıdan gelen tüm normal cilt hücreleri bu tip hücrelerdir.Bunlar ayrıca bazal hücreli cilt kanserini oluşturan hücrelerdir. Bazal hücre kanseri cilt kanserinin en yaygın görünen türüdür. Keratin üreten hücreler keratinositler olarak adlandırılmaktadır. Bunlar ise yassı hücreli (skuamöz) cilt kanserine neden olan hücrelerdir. Epidermisin daha derin tabakalarında melanosit adı verilen hücreler bulunmaktadır. Melanositler, melanin üretirler. Melanin ise kahverengi bir maddedir ve cildin güneşin zararlı ışınlarına karşı korunmasına yardım etmektedir. Bunlar da melanomda kansere neden olan hücrelerdir. Cilt kanserleri yavaş ilerler ve kanserin fark edilmesi yıllar sürebilir. Ancak bazen cilt kanserinin hızlı geliştiği (bir kaç ay içinde) durumlar da olabilir.

 Cilt Kanseri Riskleri ve Nedenleri

Büyük Britanya’da her yıl tanısı konulan kanser tipleri arasında en yaygın görülen, melanom olmayan cilt kanseridir. Melanom olmayan cilt kanseri, nedenlerinin çoğunu bildiğimiz bir kaç kanser türünden biridir.

 Cilt Kanseri ve Güneş

Cilt kanserlerinin çoğu uzun süre güneşe maruz kalmaktan kaynaklanmaktadır. Melanom olmayan iki tip cilt kanseri vardır, bazal hücreli karsinoma (BCC) ve yassı (skuamöz) hücreli karsinoma (SCC). Güneş yanığı öyküsü bazal hücreli karsinoma (BCC) riskini arttırmaktadır. Çocuklukta güneş yanığı ile ilgili çeşitli olaylar yaşadıysanız risk özellikle artmaktadır. Yassı (skuamöz) hücreli karsinoma (SCC) riski ise tüm yaşamınız boyunca güneşe maruz kaldığınız toplam süre ile ilgilidir. Bu, dışarıda çalışan işçilerin bu kansere yakalanma açısından yüksek risk sahibi olduğu anlamına gelmektedir. Örneğin, çiftlik işçileri, bahçıvanlar ve şantiye işçileri. Bazı çalışmalarda çocuklukta geçirilen güneş yanığı da SCC ile ilişkilendirilmiştir. Açık renk saç ve göze sahip olan sarışın kişiler ya da bronzlaşmaktan ziyade yanmış olanlar koyu tenli kişilere kıyasla güneşin zararlarına karşı daha fazla risk taşımaktadırlar.

 Diğer Risk Faktörleri

Yaşınız ilerlemişse ya da daha önce cilt kanseri geçirmişseniz, cilt kanserine yakalanma riskiniz daha yüksektir. Ailede cilt kanseri öyküsü de ayrıca risk faktörünü arttırmaktadır. Diğer faktörler; diğer bazı cilt durumlarına sahip olma ya da daha önce radyoterapi almış olma; belirli kimyasallara maruz kalmış olma ve zayıf bir bağışıklık sistemine sahip olmayı kapsamaktadır.

 Cilt Kanserinin Önlenmesi – Bazı Akıllı Güneş Tavsiyeleri

Güneş yanığı cilt kanserine yakalanma riskinizi iki katına çıkarmaktadır. Şezlonglar dışarıda bronzlaşmak için güvenilir bir seçenek değildir. Özellikle en yoğun olduğu zamanlarda güneşten kaçınmak önemlidir. Şunları unutmayın:

• Gündüz 11 ve 3 arasındaki zamanı gölgede geçirin
• Yanmadığınızdan emin olun
• Tişört, şapka ve güneş gözlüğü kullanın
• Çocuklara özellikle dikkat etmeyi unutmayın
• Cildinize uygun koruma faktörlü güneş losyonu kullanın

 Cilt Kanserlerinin Denetlenmesi

Kendi cildinizi kontrol etme alışkanlığı kazanmak oldukça önemlidir. Eğer cildinizde, 4-6 hafta içinde kaybolmayan ya da gittikçe büyüyen, yeni oluşmuş herhangi bir anormallik fark ederseniz bunları kontrol ettirmek üzere doktorunuza başvurun. Eğer cilt kanserine yakalanma riskiniz yüksekse ya da daha önce cilt kanseri tedavisi görmüşseniz bu özellikle önem arz etmektedir.

 Cilt Kanseri Taraması

Tarama; hastalığın erken bir aşamasında, belirtiler başlamadan önce, test edilmesi anlamına gelmektedir. Şimdilik ülkemizde melanom olmayan cilt kanseri için genel bir tarama programı yoktur. Yavaş ilerleyen ve neredeyse tamamen tedavi edilebilen kanserlerin bu yolla tespit edilmesinin anlamlı olup olmadığı konusunda tartışılmaktadır.

 Cilt Kanseri Belirtileri

Melanom olmayan cilt kanseri en sık olarak cildin güneşe maruz kalan bölgelerinde ortaya çıkmaktadır. Melanom olmayan cilt kanserinin belirtileri kanserleri olmayan bazı diğer cilt durumlarına benzerlik gösterebilir. Cildinizdeki zarar görmüş ve iyileşmemiş alanları doktorunuza göstermelisiniz. Cilt kanseri aşağıda belirtilen şekillerde görülebilir:

• 4 hafta içinde iyileşmeyen leke ya da yara
• Kaşınma, acıma, kabuk bağlama ya da kanaması
• 4 haftadan daha uzun süre devam eden leke ya da yara
• Belirli bir nedeni olmayan ve 4 hafta içinde iyileşmeyen ülser formları ya da ciltte bozulma alanları.

Bazal hücreli cilt kanserleri küçük, yavaş ilerleyen, parlak, pembe ya da kırmızı yığınlar olarak izlenirler. Eğer kendi haline bırakırsanız, kabuk tutma, kanama ve ülsere çevirme eğiliminde olurlar. En yaygın olarak; yüz, kafa derisi, kulaklar, eller, omuzlar ve sırtta izlenirler. Yassı (skuamöz) hücreli cilt kanserleri ise genellikle pembe yığınlardır. Yüzeyde sert ya da pul pul bir görüntüye sahiplerdir. Kolaylıkla kanayabilir ve ülsere çevirebilirler. En yaygın olarak; yüz, boyun, dudaklar, kulaklar, eller, omuzlar, kollar ve bacaklarda bulunurlar. Bowen hastalığı cilt kanserinin çok erken bir formudur. Genellikle kırmızı bir yama şeklinde görülür, kaşıntı yapabilir ve vücudun herhangi bir yerinde izlenebilir.

 Cilt Kanseri Tipleri

Melanom olmayan cilt kanseri melanomdan farklıdır. Melanom genellikle bir benden kaynaklanan bir cilt kanseri tipidir. Melanom olmayan cilt kanserinin iki ana tipi vardır. Ayrıca çok sayıda daha nadir görünen tipleri de mevcuttur.

 Bazal Hücreli Cilt Kanseri

Melanom olmayan cilt kanseri tanısı konulmuş her 100 vakadan yaklaşık 75’i (%75) bazal hücreli cilt kanseridir. Bu tip kanser çoğunlukla güneşe maruz kalan alanlarda ortaya çıkar, ancak sırtınızda ya da bacaklarınızın alt kısmında da görülebilir. Sıklıkla orta ya da ileri yaşta tanısı konulur. Bazal hücreli cilt kanserinin vücudun diğer kısımlarına yayılması çok nadir bir durumdur.

 Yassı (Skuamöz) Hücreli Cilt Kanseri

Her 100 cilt kanseri vakasının yaklaşık 20’si (%20) yassı (skuamöz) hücreli cilt kanseridir. Genellikle güneşe maruz kalan alanlarda ortaya çıkar. Yassı hücre kanseri yayıldığında sıklıkla cildin daha derin tabakalarına iner. Nadiren, lenf düğümleri ve diğer organların yakınlarına yayılarak sekonder kanserlere neden olur.

 Bir Cilt Kanseri Uzmanına Görünmeli Miyim?

Pratisyen hekimin kişinin çok daha küçük bir şeye mi yoksa şüpheli bir kansere mi sahip olduğuna karar vermesi çok güçtür. Yassı (skuamöz) hücreli cilt kanseri açısından acilen sevk gerektiren belirtiler aşağıda sıralanmıştır:

• Ciltte, çapı 1 cm’den daha büyük; iyileşmeyen ve boyutu tam olarak 8 haftada büyüyen sert, bozulmuş alan
• Doktoru tarafından cilt lezyonundan biyopsi alınan ve yassı (skuamöz) hücreli cilt kanseri olduğu teyit edilen hastalar
• Organ nakli geçirmiş bir kişinin cildindeki herhangi bir anormal görüntü ya da var olan bir yapının gittikçe büyümesi (organ nakli, kişinin cilt kanseri açısından daha yüksek risk taşıdığı anlamına gelmektedir).

 Cilt Kanseri Hakkında Doktorunuza Ne Sorabilirsiniz?

• Cilt kanserine sahip olup olmadığımı nasıl bilebilirim?
• Cilt kanserinin belirtileri nelerdir?
• Cilt kanserine yakalanma riskim herhangi başka birine kıyasla daha mı yüksek?
• Cilt kanserine karşı korunmak için ne yapmalıyım?
• Sözgelimi kız kardeşim, babam cilt kanserine sahip. Bu durum benim de bu kansere yakalanma riskimi arttırır mı?
• Cilt kanseri açısından kendimi nasıl kontrol ederim?
• Cildimi ne sıklıkla kontrol etmeliyim?