Kapsam

Bu bölümde “Beyin Tümörleri” ile ilgili bilgileri aşağıda bulabilirsiniz.

Bu bağlamda aşağıdaki bölümler ele alınmıştır:

• Beyin
• Beyin tümörü riskleri ve nedenleri
• Beyin tümörü belirtileri
• Beyin tümörü taraması
• Primer beyin tümörü tipleri
• Bir beyin tümörü uzmanına görünmeli miyim?
• Doktorunuza sorunuz

Beyin

Beyin sinir lifleri boyunca elektrik mesaj göndererek vücudu kontrol etmektedir. Sinir lifleri beyinden dışarı uzanır ve omuriliği oluşturmak üzere birleşirler. Beyin ve omuriliğin bu birlikteliği merkezi sinir sistemini oluşturur. Beyin, nöron adı verilen milyarlarca sinir hücresinden oluşmaktadır. Ayrıca gliyal hücreler de denilen destek hücrelerini de içermektedir. Meninksler (beyin omurilik zarları) olarak adlandırılan 3 ince tabaka ile çevrilmiştir. Beyin ve omurilik, serebrospinal sıvı (beyin omurilik sıvısı) içinde yüzmektedir.

Beynin en geniş kısmı önbeyin olarak adlandırılmaktadır. Hemisfer adı verilen sol ve sağ kısımlara bölünmüştür. Hemisferler ise lob adı verilen alanlara bölünmüştür. Her bir lob farklı bir vücut sistemi ve bölümü kontrol etmektedir.
Beyinde arkabeyin ve beyin sapı olarak adlandırılan daha küçük iki kısım bulunmaktadır. Arkabeyin, ayrıca serebellum da denir, denge ve koordinasyonu kontrol etmektedir. Beyin sapı ise otomatik vücut fonksiyonlarının kontrolünden sorumludur – düşünmeksizin gerçekleştirilen hareketler. Beynin ortasında hipofiz bezi bulunmaktadır. Bu bez küçük ancak çok önemli bir bezdir. Çok farklı vücut fonksiyonlarını kontrol eden hormonlar üretmektedir.

Şekilde geçen kelimeler (yukarıdan aşağıya doğru):

(Sol taraf)

1. Ön lob
2. Ön beyin
3. Temporal (Şakak) lob
4. Beyin sapı

(Sağ taraf)

1. Parietal (Yan) lob
2. Oksipital (Arka) lob
3. Arkabeyin

Beyni gösteren diyagram

Beyin tümörleri beyinde geliştikleri bölüme bağlı olarak farklı belirtiler göstermektedir. Yetişkinlerdeki beyin tümörlerinin çoğu tektir ve vücudun başka bir yerindeki orijinal kanserden yayılmıştır. Bu tip tümörlere sekonder tümörler denir.

Beyin tümörü riskleri ve nedenleri

Beyin tümörleri nispeten daha nadir görülmektedir. Bir çok vakada beyin tümörüne neyin neden olduğu bilinmektedir. Ancak bildiğimiz bir kaç risk faktörü bulunmaktadır.

Yaş

İnsanlar beyin tümörüne herhangi bir yaşta sahip olabilirler. Birçok kanserde olduğu gibi yaygın olarak daha ileri yaşta görülmektedir, ancak bazı spesifik tipleri daha genç kişilerde daha yaygındır. Büyük Britanya’da her yıl yaklaşık 300 çocuk beyin tümörü tanısı almaktadır, ancak bu durum yine de çocuklarda beyin tümörünü lösemiden sonra görülen en yaygın ikinci kanser türü yapmaktadır.

Diğer risk faktörleri

Her 100 beyin tümörünün 5’i (%5) genetik doğa ile ilişkilidir. Eğer ebeveyniniz, erkek ya da kız kardeşiniz sinir sisteminde tümör tanısı almışsa, sizin beyin tümörü riskiniz de diğer insanların yaklaşık iki katıdır. Zayıf bağışıklık sistemine sahip kişiler de biraz daha yüksek risk altındadırlar.

Çevremizde bildiğimiz tek kesin risk, radyasyona maruz kalmaktır. Bazı beyin tümörü türleri geçmişte baş bölgelerinden radyoterapi almış kişilerde daha yaygındır. Araştırmacılar diğer bir çok risk faktörünü araştırmaktadırlar ancak bunların hiçbirisi henüz kanıtlanmamıştır.

Beyin tümörü belirtileri

Beyin tümörünün en yaygın belirtileri baş ağrısı ve hastalık nöbetleridir. Ancak bu iki belirtinin diğer birçok yaygın nedeni olduğunu da unutmayın. Nöbet, aniden gelebilir ya da el, kol ya da bacaklarda seğirme şeklinde olabilir. Ya da tüm vücudu da etkileyebilir.

Büyüyen bir tümör, kafatası içinde basıya neden olur. Bu durumu kafa içi basınçta (intrakranyal bası) artış olarak duymuş olabilirsiniz. Bu durum baş ağrısı, mide bulantısı ve baş dönmesine neden olur. Ayrıca nöbetlere ve göz problemlerine de neden olabilir.

Bir beyin tümörü, çevresindeki beyin dokusuna baskı yapar. Bu nedenle vücudun bir kısmını ya da beynin bu kısmı tarafından kontrol edilen vücut süreçlerini etkiler. Bu, beyin tümörlerinin çok geniş yelpazade çeşitli belirtilere sebep olabildiği anlamına gelmektedir. Fiziksel belirtiler vücudun belirli bir bölgesinde zayıflık ya da hissizlik ya da duyu organlarınızdan birindeki problemleri kapsayabilir. Beyin tümörleri kişilik değişikliği ve düşünme, konuşma, hatırlama ya da konsantre olmayla ilgili sorunlara da neden olabilir.

Beyin tümörlerinin taranması

Tarama; insanların hastalığın erken bir aşamasında, belirtiler başlamadan önce, test edilmesi anlamına gelmektedir. Herhangi bir kanser türü için tarama gerçekleştirilmeden önce doktorların kesin doğrulukta, kolay, hızlı ve güvenilir bir teste sahip olması gerekmektedir. Test, kanseri yakalamak açısından güvenilir olmalı ve yanlış pozitif sonuçlar vermemelidir. Beyin tümörlerini ortaya çıkarabilen tek test beyin taramasıdır – genellikle BT tarama ya da MR taramadan birisi ile. Bunlar çok pahalı testlerdir ve BT taramada belirli bir doz radyasyon verilmektedir.

Beyin tümörleri oldukça nadir görülmektedir. Bu nedenle eğer tarama yapılsaydı buna ihtiyacı olmayan çok fazla sayıda sağlıklı kişi de beyin taramasından geçmiş olurdu. Bu yüzden tarama şimdilik tavsiye edilmemekte ya da beyin tümörleri açısından pratik olmamaktadır.

Primer ve sekonder beyin tümörleri

Beyin kanseri; beyinde başlar ya da vücudun herhangi bir yerindeki başka bir kanserden yayılır.

Beyinde başlayan kanserler primer beyin tümörleri olarak adlandırılır. Vücudun başka bir yerinden beyne yayılmış olan kanserler ise sekonder beyin tümörleri olarak adlandırılırlar. Akciğer, meme, böbrek, mide, bağırsak (kolon) ve melanom cilt kanseri, bunların tamamı beyne yayılabilen kanserlerdir.

Bir kanser beyne nasıl yayılır?

Kanser hücreleri ana tümörden kopar, kan dolaşımı ile seyahat eder, beyne yerleşir ve burada yeni tümörler oluşturmaya başlar.

Eğer bu konuyla ilgili bilgi arıyorsanız hangi tür beyin kanserine sahip olduğunuzu bilmeniz önemlidir. Tedavi ve görünüm her biri için çok farklı olabilir.

Primer beyin tümörü tipleri

Neredeyse 100 farklı tip beyin tümörü bulunmaktadır. Bunlar genellikle geliştikleri hücrenin adı ile anılmaktadırlar. En yaygını beyindeki sinir hücrelerini destekleyen hücrelerden gelişenlerdir. Bunlar gliyal hücreleri olarak adlandırılırlar. Gliyal hücrelerinin tümörü ise gliyoma olarak adlandırılır. Ayrıca, beyin tümörleri beyin geliştikleri bölge ile de adlandırılmaktadırlar. Büyük Britanya CancerHelp en yaygın görülen tiplerin bazılarıyla ilgili daha fazla bilgiye sahiptir.

Derecelendirme – benign (iyi huylu) ya da malign (kötü huylu)?

Beyin tümörleri ne hızla geliştiklerine bağlı olarak gruplandırılmaktadırlar. Hücreler mikroskop altında incelenir. Tümör ne kadar anormal görünüyorsa o kadar hızlı gelişir ve daha yüksek bir dereceye sahip olur. Pratik bir kural olarak, düşük dereceli tümörler benign (iyi huylu) ve yüksek dereceli olanlar ise malign (kötü huylu) olarak kabul edilirler.

Benign (iyi huylu), genellikle tümörün nispeten daha yavaş büyüdüğü anlamına gelmektedir. Tamamen alındıktan sonra çok nadiren tekrarlar ve nadiren yayılır. Ameliyat sonrası kemoterapi ya da radyoterapi ile tedavi edilmesine gerek bile olmayabilir.

Malign (kötü huylu), genellikle tümörün nispeten daha hızlı büyüdüğü anlamına gelmektedir. Tamamen alınmış olsa bile ameliyat sonrasında tekrarlar. Beynin diğer kısımlarına ya da omuriliğe yayılabilir. Tekrarlamasını durdurmak ve durdurmayı denemek için radyoterapi ya da kemoterapi gereklidir.

Bir beyin tümörü uzmanına görünmeli miyim?

Pretisyen hekimin kişinin çok daha küçük bir şeye mi yoksa şüpheli bir kansere mi sahip olduğuna karar vermesi çok güçtür. Bir çok kişi, sürekli baş ağrısının beyin tümörüne sahip oldukları anlamına geldiğinden endişelenir. Gerçekte ise başağrısı çeken her 100 kişiden 1’den daha azı beyin tümörüne sahiptir. Bu nedenle doktorun başağrısı çeken herkesi acilen uzmana yönlendirmesi doğru olmayacaktır.

Acil sevk rehberi

Ulusal Sağlık ve Klinik Mükemmeliyet Enstitüsü (NICE) hekimlerin hangi hastanın bir uzmana yönlendirilmesi karar vermelerine yardımcı olacak bir kılavuz hazırlamıştır. İki hafta içinde acil sevk almanızı gerektiren belirtiler şunlardır:

• Sabahın erken saatlerinde ortaya çıkan ya da son zamanlarda başlamış ve kusma, baş dönmesi, baygınlık ya da hafıza ya da kişilikle ilgili değişiklikler gibi belirtilerle birlikte görülen baş ağrısı.
• Gittikçe kötüleşen yeni sinir sistemi belirtileri
• Son zamanlarda nöbet ya da nöbetler geçirme – tüm vücudu ya da yalnızca bir kısmını etkileyen nöbetler
• Oldukça hızlı şekilde kötüye giden davranış, zihinsel yeti ya da kişilik değişiklikleri

Eğer endişeniz devam ediyorsa

Eğer doktorunuzun sizdeki belirtileri düşündüğünüz kadar ciddiye almadığından endişe ediyorsanız, bu sayfanın çıktısını alabilir ve randevunuzda yanınızda götürebilirsiniz.

Beyin tümörü hakkında doktorunuza ne sorabilirsiniz

• Beyin tümörüne sahip olup olmadığı nasıl bilebilirim?
• Diyetim, alkol ya da sigara alışkanlıkların beyin tümörüne yakalanma riskimi arttırır mı?
• Beyin tümörü açısından taranmalı mıyım?
• Beyin tümörleri ailesel midir?
• Cep telefonu kullanmak beyin tümörü riskini arttırır mı?
• Yaşadığım yer beyin tümörü riskini arttırır mı?
• Daha önce meme kanserine sahiptim, bu durum beyin tümörüne yakalanma riskimi arttırır mı?