Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi gerçek bir vaha. Hem de otoyolun hemen kenarında. Hem de gökdelenlerin içinde. Kapıda çok sayıda gelin arabası, içeride fotoğraf çektiren gelin ve damatlar, göletler ve şahane  tavus kuşları bizi ilk karşılayan görüntüler oluyor. İster lastik ayakkabılarınızı giyip koşmaya, yürümeye gidin, ister bahçıvanlık gibi zevkli ve anlamlı bir kursa katılın, ister çocuğunuza bitkileri tanıtın. Ya da kitabınızı alıp bir ağaç altına oturun. Burada “Çimlere basınız” yazıyor.

Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi (NGBB), 1995 yılında Ali Nihat Gökyiğit tarafından eşi Nezahat Gökyiğit adına hatıra parkı oluşturulmak amacıyla kurulmuş ve başlangıçta “hatıra parkı” amacına yönelik bir bitkilendirme ve ağaçlandırma planı uygulanmış. Önce yol inşaatı nedeniyle yapısı aşırı derecede bozulan toprak ıslah edilmiş; sonra 32 hektarlık park alanına takriben 50.000 ağaç ve çalı dikilmiş. Daha sonra amaç değiştirilerek, bir botanik bahçesi olma yolunda çalışmalara başlanmiş ve park 2002 yılında halkın ziyaretine açılmış ve adı da 2003 yılında Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi olarak değiştirilmiş.

Ülkemizin doğal çeşitliliği, kuşkusuz en önemli zenginliklerimizden. Bu çeşitliliğin tanıtılması ve korunması yolunda, botanik bahçelerine büyük görev düşmektedir. Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi, bu bilinçle bitki dünyası ile ilgili eğitim, araştırma, koleksiyonlar geliştirme ve nesli tehlike altında olan bitkileri koruma faaliyetlerini aralıksız sürdürmekte. Bu çalışmalarda gerekli olan herbaryum, limonluk, kitaplık ve fidanlık kapasiteleri geliştirilirken; ziyaretçiler için bahçenin cazibesini artırma amacıyla çocuk oyun alanları, alt yapı çalışmaları ve peyzaj düzenlemeleri gibi etkinlikler de önemle ele alınmış.

Dünyada, karayolları kavşağı üzerinde kurulmuş tek botanik bahçesi olan NGBB’nin maddi desteği, Ali Nihat Gökyiğit Vakfı (ANG) tarafından karşılanmaktadır.

Herbaryum Nedir?
Genellikle, yeni ve ilginç bir şeyle karşılaştığımızda önce aklımıza, “Bunun adı nedir?” sorusu gelir. Daha sonra “Ne için kullanılır?” sorusunu sorarız. Ancak, ilk soru cevaplanmaz ve adının ne olduğu öğrenilmezse, diğer sorunun yanıtının bulunması da olanaksız hale gelir. Bu, çevremizde yer alan bitkiler için de böyledir.

Bir bitkinin adının bilinmesi, onun teşhis edildiği anlamına gelir. Teşhis, bilinmeyen bitkinin bilinenlerden hangisine daha çok benzediğinin, dolayısıyla adının belirlenmesidir. Bir bitkinin doğru teşhis edilebilmesi için bitki teşhis anahtarı kullanılır. Anahtar, çok sayıda yollardan oluşur ve her beyitte, bitkilerle ilgili ayırt edici özellikler belirtilir. Teşhis edilecek bitki hangi önermeye uyuyorsa, o yol izlenerek gösterdiği adımlar takip edilir ve bitkinin adına ulaşılır. Teşhis tamamlandıktan sonra, doğruluğunu kontrol etmek üzere, daha önce teşhis edilmiş bitki örnekleriyle karşılaştırılır; bunun için de herbaryumdan yararlanılır.

Herbaryum, bilimsel yöntemlerle toplanmış bitkilerin, gazete kâğıtları arasında preslenerek kurutulduktan sonra; yine bilimsel yöntemlerle uygun boyutlardaki kartonlar üzerine yapıştırıldığı ve etiketlenerek, çeşitli sınıflandırma yöntemlerine göre saklandığı koleksiyondur. Herbaryumlar biyoloji, tıp, eczacılık vb. birçok konu ile ilgili çalışmalarda, danışma merkezi niteliğindedir; aynı zamanda, öğretim ve araştırma merkezi olarak da işlev görürler. Toplanan bitkinin herbaryuma girebilmesi, teşhis edilmesini sağlayacak; yaprak, çiçek, meyve, kök, soğan, yumru, rizom gibi unsurlarının bulunmasına bağlıdır. Teşhise ilişkin parçaları bulunmayan örnekler, herbaryuma alınmaz.

Uygun nitelikte toplanan bitki örneği ile ilgili çeşitli  bilgiler; toplandığı yer, yükseklik, çevre özellikleri, çiçek rengi, meyve rengi, boyutu, toplandığı tarih ve varsa yardımcı olanların adları, toplayıcı tarafından arazi defterine yazılarak, bitkiye numara verilir. Bitki, gazete kağıtları arasında presle sıkıştırılarak kurutulur.

Kurutulan bitki örneğinin herbaryuma girmesinden önceki son işlem, üzerinde bulunan zararlılardan arındırılmasıdır. Bunun için bitki örneği, derin dondurucuda, -29 derecede üç gün bekletilir. Daha sonra herbaryuma alınan bitki örneği, uygun boyutlardaki herbaryum kartonuna çeşitli yöntemlerle sabitlenir. Kartonun sağ alt kısmına, herbaryum etiketi yerleştirilir ve üzerine bitki ile ilgili arazi defterine yazılmış notlarla birlikte, bitkinin aile adı, cins adı, tür adı kaydedilir; kayıt işleminde, botaniğin bilimsel dili olan Latince kullanılır.

Amaçlar

  • Dünya’daki canlılığın devamının gerçek ve tek garantisi olan, bitkilerin önemi ve değeri hakkında toplumun bilgisini artırmak.
  • Yeryüzündeki bitkiler dünyası ve Türkiye’nin zengin bitki örtüsü  hakkında, iyi belgelenmiş koleksiyonlar oluşturarak, bilimsel araştırmaları ve eğitimi teşvik etmek; bu doğrultuda bir bitki danışma merkezi oluşturmak.
  • Dünyadaki biyolojik çeşitliliği, endemik olan, ender bulunan ve tehdit altındaki bitkileri koruyarak desteklemek.
  • Ekonomik ve/veya faydalı  bitkilerle insanlar arasındaki bağlantı ve ilişkileri araştırmak, sergilemek; bu konuda biriktirilmiş kültür mirasını korumak ve yaymak.
  • Giderek artan ölçüde tehdit oluşturan susuzluğa dayanıklı bitkileri tanıtmak; dünyadaki erozyon ve çölleşme ile mücadeleye yardım etmek.
  • Bu botanik bahçesinde öğrenecek çok şey var.

Çocuk Programları
Okul grupları, NGBB tarafından müfredata paralel olarak hazırlanan günlük eğitim etkinliklerine katılabilirler. Randevu ile düzenlenen etkinliklerde, öğrenciler kitaplarda gördükleri ve göremedikleri pek çok farklı bitkiyi bir arada görebilirler. Anaokulundan liseye, değişik yaş gruplarını kapsayan günlük eğitim etkinliklerine, yılda ortalama 6000 öğrenci katılmaktadır. Bahçemizde hafta sonları, çocuklar için kuş gözlem, doğa gözlemi, doğada deneyler, sanat, rölyef, geri dönüşüm, kağıt atölyeleri düzenlenmektedir.

Bahçıvan Çocuklar Projesi
2006 yılında başlatılan proje, doğal ortamdan uzakta büyüyen çocukları, doğayla buluşturmak amacıyla dü- zenleniyor. Proje çalışmalarına katılan çocuklar, bahçı- vanlık, bitki yetiştirme, bitki bakımı gibi konularda bilgi edinirken; aynı zamanda, öğrendiklerini uygulama olanağına da sahipler. Çocuklar, bahçe ortamında gözlem yapma, kaydetme, ölçme gibi bilimsel süreç becerileri kazanırken; bitki yetiştirmenin önemini ve bunun için gereken emek, sabır, zaman kullanımını kavrama olanağı buluyor.

Keşif Bahçesi
Mesire Adası’nda, 3-9 yaş grubu çocuklar için düzenlenen oyun alanı; çocukların oynarken bitkiler dünyası hakkında bilgilenmelerini sağlamaya yöneliktir. Alanın ana teması, “Bitkiler, diğer canlıların yaşamasını sürdürmesi için yaşamsal önem taşır” şeklinde belirlenmiştir. Oyun alanı, NGBB’nin çocuklara armağanı olarak, 2009 yılının 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı’nda açıldı. Keşif Bahçesi’nde göze çarpan modüller arasında; kum havuzu, fıskiye, açık tiyatro, ağaç ev, tünel yer alır. Hafta sonunda, hedef kitleye yönelik ücretsiz eğitim etkinlikleri düzenlenmektedir.

Yetişkinler İçin Etkinlikler
Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi, her hafta sonu yetişkinlere yönelik kurslar, atölyeler, konferanslar, sergiler ve belgesel gösterimlerini içeren etkinlikler düzenliyor. Bunlardan “Bitki Ressamlığı”, “Uygulamalı Bahçıvanlık”, “Doğa Fotoğrafçılığı”, “Fitoterapi” kursları düzenli olarak sürdürülmektedir. Botanik, ekoloji, çevre koruma gibi konularda düzenlenen konferanslar ücretsizdir. Ayrıca, öğretmenler, botanikçiler gibi özel gruplara yönelik çeşitli atölyeler, kurslar da düzenlenmektedir.

Bitki Ressamlığı
Bitki ressamlığı geleneği, bilimsel çalışmalar ve görsel yayınlardaki önemini ve değerini koruyor. Bitki resimleri, botanikçilerin önemli başvuru kaynaklarından biridir. Bu nedenle, Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi, bitki ressamı yetiştirilmesi amacıyla çalışmalar başlatmıştır. Dört yıl boyunca, Kew Kraliyet Botanik Bahçesi bitki ressamlarından Christabel King tarafından verilen dersler sonucunda, Türkiye’ye bitki ressamları kazandırılmıştır. Bu kurslardan maharet belgesiyle mezun olan bitki ressamları, NGBB’de düzenlenen kurslarda eğitmenlik yapmaktadır.

Nasıl Gidilir?
www.ngbb.org.tr adresinde geleceğiniz yönle ilgili detaylı şemalar bulabilirsiniz. Atatürk Mah.  Fatih Sultan Mehmet Cd. Tem Otoyolu Anadolu Otoyolu Kavşağı, Ataşehir Merkez / İstanbul (0216) 456 4437