Kapsam

Bu bölümde “Pankreas Kanseri” ile ilgili bilgileri aşağıda bulabilirsiniz.

Bu bağlamda aşağıdaki bölümler ele alınmıştır:

• Pankreas hakkında
• Pankreas kanseri riskleri ve nedenleri
• Pankreas kanseri taraması
• Pankreas kanseri belirtileri
• Pankreas kanseri tipleri
• Bir pankreas kanseri uzmanına görünmeli miyim?
• Doktorunuza sorunuz

Pankreas

Pankreas sindirim sisteminin bir parçasıdır. Yaklaşık 16-17 cm uzunluğunda ve yaprak şeklinde büyük bir bezdir. Pankreasın geniş ucu baş; ince ucu ise kuyruk olarak adlandırılır. Ortadaki bölüm ise gövde olarak adlandırılır.

Şekilde geçen kelimeler (yukarıdan aşağıya doğru):

1. Mide
2. Karaciğer
3. Safrakesesi
4. Duodenum (Onikiparmak bağırsağı)
5. Pankreas (baş)
6. Pankreas (kuyruk)

Pankreas pozisyonunu gösteren diyagram

Pankreas ne yapar?

Pankreasın vücutta iki önemli görevi vardır. Birincisi pankreatik (pankreas) özsuyu üretmektir. İkincisi ise sindirimle ilgili olan insülin ve diğer hormonları üretmektir. Pankreasın pankreatik özsuyu üreten kısmı ekzokrin pankreas olarak adlandırılır. İnsülin de dahil olmak üzere hormonları üreten bölümü ise endokrin pankreas olarak adlandırılır. Pankreasın bu iki farklı kısmından gelişen kanserler farklı şekilde davranırlar ve farklı belirtilere neden olurlar.

Pankreasım alınırsa ne olur?

Pankreasınızın bir kısmının alınması durumunda, muhtemelen vücudunuz hala biraz insülin üretebilir Ancak diyabet gelişmediğinden emin olmak için doktorunuzun kan şekerinizi sıkı bir gözetim altında tutması gerekecektir.

Pankreasınız tamamen alınırsa pankreatik enzim takviyesi ve insülin almak zorunda kalırsınız.  Vücudunuz insülin üretmediğinden dolayı diabet hastası olursunuz.

Pankreas kanserinin riskleri ve nedenleri

10 pankreas kanseri vakasının 8’den daha fazlasının (%80) tanısı 60 yaş ve üstü kişilerde konulmuştur. 40 yaş altındaki kişilerde yaygın değildir. Hastalığa yakalanma riskinizi arttırabilecek bazı faktörler vardır.

Sigara içmek – Bunun riskinizi arttırdığı bilinmektedir. 3 pankreas kanseri vakasının neredeyse 1’i (%30) sigara içmek ile ilişkilidir.

Bazı sağlık durumları – Diyabet öyküsü, pankreasın uzun süreli iltihaplanması (kronik pakreatit), kalıtsal pankreatit, mide ülserleri ya da belirli tip kanserlere sahipseniz pankreas kanseri riskiniz artar.

Diyet – İşlenmiş etlerin tüketilmesi pankreas kanseri riskinizi arttırabilir. Çalışmalar, beslenme programınızda yüksek oranda yağ ya da şeker olmasının pankreas kanseri riskini etkileyip etkilemediği konusunda çelişkili kanıtlar göstermektedir.

Vücut ağırlığı ve egzersiz – Aşırı kilolu olmak pankreas kanseri riskinde küçük bir artışa neden olmaktadır. İşinizde az ya da hiç fiziksel aktivitede bulunmamak ise riskinizi arttırabilir.

Aile öyküsü – Bu genellikle bir etmen olmamasına rağmen pankreas kanseri bazen ailelerde tekrarlayabilir. 10 pankreas kanseri vakasının 1’inde () genetik bir ilişki olabilir.

Pankreas kanseri taraması

Tarama; insanların hastalığın erken bir aşamasında, belirtiler başlamadan önce, test edilmesi anlamına gelmektedir. Herhangi bir kanser türü için tarama gerçekleştirilmeden önce doktorların kesin bir teste sahip olması gerekmektedir. Test, hastalığı yakalamak açısından güvenilir olmalı ve kansere sahip olmayan kişilerde yanlış pozitif sonuçlar vermemelidir.

Ortalama riske sahip kişilerde pankreas kanseri için kullanılacak yeteri kadar güvenilir bir tarama testi şimdilik yoktur. Pankreasın kanseri aynı zamanda yaygın olmayan hastalıklarla da ilgilidir. Yalnızca bir kaç kişinin sahip olduğu bir hastalık için herkesin taranması çok fazla maliyet gerektirecektir. Bu nedenle gerçekleştirilecek herhangi bir tarama testinin basit ve ucuz olması gerekmektedir.

Pankreas kanserine yakalanma riski yüksek olan kişilerin taranması

Pankreas kanserine yakalanma riski ortalamanın üstünde olan kişilerin taranmasının daha uygun maliyetli olduğu düşünülmektedir. Ancak öncelikle daha yüksek risk altında olan tüm bu kişilerin belirlenmesi gerekmektedir. EUROPAC pankreas kanseri araştırmaları yapan bir organizasyondur. Pankreas kanserine yakalanma riski yüksek olabilecek kişiler için bir tarama programı yürütmektedir. Bu tarama 40 yaş üstü kişiler için geçerlidir.

Kalıtsal (Herediter) pankreatit

• Aile içinde yüksek oranda pankreas kanseri (ailesel pankreas kanseri).
• Aile öyküsüne bağlı olarak 30 yaşından daha genç kişilerin düşünüldüğü nadir durumlar.

Eğer bu gruplardan birinde iseniz 3 yılda bir CT taraması ya da endoluminal ultrason testi yaptırın. Ayrıca ERCP de yaptırın. Bu işlem sırasında doktor pankreas sıvınızdan örnek alacaktır. Araştırmacılar bunu 3 özel gendeki (K-Ras, p53 ve p16 olarak adlandırılan genler) değişiklikler açısından inceler. Bu genlerde herhangi bir değişiklik tespit edilirse, testleri her yıl tekrarlayın.

Bu tarama programı pankreas kanserine yakalanmanızı durdurmaz. Ancak amaç, hastalığa tedavisinin daha olası ve tedavi edilmesinin daha kolay olduğu erken bir aşamada tanı koymaktır. Ayrıca, pankreas kanseri için uygulanabilecek genetik testler geliştirmeye çalışan araştırma programının da bir parçasıdır.

EUROPAC, pankreas kanseri riski yüksek olan ailelerin kayıtlarını tutar. Bu, pankreas kanseri riskini arttıran hatalı genlerin tanımlanmasına yönelik araştırmalarının bir parçasıdır. Yüksek riskli aileler bir anket formu doldurur ve kayıt olmaya geldiklerinde kan örnekleri alınır. Ailenizin risk altında olabileceğini düşünüyorsanız doktorunuzla iletişime geçin. Doktorunuz sizin EUROPAC ofisi ile temasa geçmenizi sağlayacaktır.

Pankreas kanserinin belirtileri

Pankreas kanserinin en yaygın türü ekzokrin tümörleridir. Belirtileri oldukça belirsizdir ve pankreasınızdaki kanserin yerine göre değişiklik göstermektedir – baş, gövde ya da kuyruk. Erken belirtiler; kilo kaybı, mide bölgesinde ağrı, sırt ağrısı ve sarılığı kapsamaktadır.

Hastaların yarısından daha fazlası doktora ilk gittiklerinde sarılığa sahip olurlar. Cerrahi ile temizlenebilen pankreas kanserine sahip hastaların doktora ilk gitmesinin en yaygın nedeni  ağrısız sarılıktır. Sarılık belirtileri; ciltte sarı renk ve gözlerde beyazlıklar, şiddetli kaşıntı, idrarda kararma ve soluk renkli dışkıyı (bağırsak hareketleri) kapsayabilir.

Diğer belirtiler

Pankreas kanseri olabileceğiniz anlamına gelebilecek diğer bazı belirtiler de söz konusudur. Bunlar diyabet, kaşıntı, mide bulantısı, bağırsak hareketlerinde değişiklik, ateş ve titremeyi kapsamaktadır. Nöroendokrin tümörleri olarak adlandırılan yaygın olmayan bir grup pankreas tümörü vardır. Bunların yaklaşık üçte biri hormonlar üretir. Belirtileri tümöre neden olan hormona bağlı olarak her bir grup için farklıdır.

Pankreas kanseri tipleri

Kanser; pankreasın başında, gövdesinde ya da kuyruk kısmında olabilir. 10 pankreas kanserinin 7-8’i (%70-80) pankreasın baş kısmındadır.

Ekzokrin kanserleri

Pankreasın en yaygın kanser türü ekzokrin tipi kanserlerdir. Bu ekzokrin pankreas kanserlerinin çoğu duktal adenokarsinomlardır. Bu kanserler pankreas kanallarındaki hücrelerde başlar. Kanallar; pankreatik sindirim özsuyunu ana pankreas kanalına ve duedonuma taşıyan tüplerdir.

Ekzokrin pankreas kanserinin daha nadir görülen diğer tipleri kistik tümörler ve asinar hücre – sarkom kanseridir. Daha nadir görülen bu tiplerin tedavisi duktal adenokarsinomlarla aynıdır.

Endokrin pankreas tümörleri

• Bu tümörler yaygın değildir ve ekzokrin tümörlerinden farklı şekilde tedavi edilmektedir. Endokrin pankreas tümörleri aynı zamanda nöroendokrin tümörleri olarak da adlandırılmaktadır. Bunların yaklaşık üçte biri hormon üretir. Hücrenin ürettikleri hormon türüne göre isimlendirilirler. Gastrinoma (gastrin üreten hormonlarda görülür),İnsülinoma (insülin üretilen hücrelerde görülür), Somatostatinoma (somatostatin üreten hücrelerde görülür), VIPoma (vazoaktif intestinal peptid [VIP] üreten hücrelerde görülür) ve Glukagonoma (glukagon üreten hücrelerde görülür). Pankreatik nöroendokrin tümörlerinin yaklaşık üçte ikisi ise hormon üretmez (işlevsiz tümörler olarak adlandırılır).

Pankreas Lenfoması

Bu kanser türü çok nadir görülür ve diğer pankreas kanseri türlerinden farklı şekilde tedavi edilir.

Pankreas kanseri uzmanına görünmeli miyim?

Pratisyen hekimin kişinin çok daha küçük bir şeye mi yoksa şüpheli bir kansere mi sahip olduğuna karar vermesi çok güçtür. Ancak hekiminizin sizi zaman kaybetmeden bir uzmana yönlendirmesi gereken özel belirtiler vardır. Bunlar:

• Sarılık
• Karnınızın üst kısmında (göbek deliğinizin üstünde); kilo kaybı ve belki sırt ağrısı ile birlikte seyreden belirgin bir nedeni olmayan ağrı
• Hekiminiz tarafından karnınızın üst kısmında hissedebilecek bir yumru

2 hafta içinde acil sevk için bir randevu almanız uygun olabilir. Eğer sarılığınız mevcutsa, doktorunuz sizin için acilen bir ultrason taraması ayarlayabilir.

Pankreas kanserinin yegane belirtilerinin bunlar olmadığını göz önünde bulundurun. Kendini hasta (kötü) hissetmek ve iştahsızlık gibi bazı belirtiler diğer sağlık durumlarında da yaygın görülen belirtilerdir. Bu nedenle, belirtilerin kombinasyonu ya da özel semptomlar olmadığında doktorunuzun sizi acilen sevk etmesi mantıklı olmaz.
Eğer doktorunuzun sizdeki belirtileri düşündüğünüz kadar ciddiye almadığından endişe ediyorsanız, bu sayfanın çıktısını alabilir ve randevunuzda yanınızda götürebilirsiniz.

Pankreas kanseri hakkında doktorunuza ne sorabilirsiniz?

• Pankreas kanserine yakalanıp yakalanmadığımı nasıl bileceğim?
• Sigara ve içki içiyorsam pankreas kanserine yakalanma olasılığım daha mı yüksektir?
• Eskiden sigara kullanırdım. Bu pankreas kanserine yakalanma olasılığı olduğu anlamına mı gelir?
• Beslenme programımı değiştirmek pankreas kanserine yakalanmamı durdurmaya yardımcı olur mu?
• Pankreas kanseri açısından taranmalı mıyım?
• Babam pankreas kanserine sahipti. Bu benimde yakalanma ihtimalim olduğu anlamına mı gelir?