Kapsam

Bu bölümde “Over (Yumurtalık) Kanseri” ile ilgili bilgileri aşağıda bulabilirsiniz.

Bu bağlamda aşağıdaki bölümler ele alınmıştır:

• Overler (Yumurtalıklar)
• Yumurtalık kistleri
• Riskler ve nedenleri
• Tarama
• Belirtiler
• Bir uzmana görünmeli miyim?
• Yumurtalık kanseri tipleri
• Yumurtalık kanseri ile ilgili doktorunuza sorunuz

Overler (Yumurtalıklar)

Yumurtalıklar kadın üreme sisteminin bir parçasıdır. Üreme sistemi vajina, rahim ya da uterus (serviksi de kapsamak suretiyle), fallop tüpleri ve yumurtalıklardan oluşmaktadır.

Şekilde geçen kelimeler (yukarıdan aşağıya doğru):

1. Fallop tüpleri
2. Yumurtalıklar
3. Rahim hattı (endometriyum)
4. Rahim kası (miyometriyum)
5. Serviks
6. Vajina

Kadın üreme sisteminin kısımlarını gösteren diyagram

Vücudun iki tarafında da birer tane olmak üzere iki yumurtalık vardır. Yumurtalıklar; fertil kadınlarda her ay bir yumurta üretir. Yumurtalıklar ayrıca kadın cinsiyet hormonları östrojen ve progesteronu da üretmektedir. Yumurtalıklar bu hormonları bir kadının doğurganlık zamanı boyunca üretirler. Bunlar adet döngüsünü kontrol eden hormonlardır. Yaşlandığınızda ve menapoz yaklaştığında yumurtalıklar bu hormonları gittikçe daha az üretir ve sonunda adet tamamen durur.

Yumurtalık kistleri

Menapoz öncesinde fertil kadınların yumurtalıklarında her ay yumurtaya dönüşecek kistler üretilir. Kistler sıvı dolu keseciklerdir ve genellikle kanserli değillerdir. Ancak normalden çok daha uzun süredir yumurtalıkta iseler, aşırı derecede büyüklerse, bazı semptomlara neden oluyorsa ya da postmenapozal dönemde ortaya çıkmışlarsa araştırılabilirler.

Yumurtalık kanseri riskleri ve nedenleri

Yumurtalık kanseri Büyük Britanya’daki kadınlar arasında en yaygın görülen 5. kanserdir.

Burada bulacağınız bilgiler yumurtalık kanseri vakalarının hemen hemen %90’ını oluşturan epitelyal over kanseri risk faktörleri ile ilgili bilgilerdir. Epitelyal, yüzel tabakası anlamına gelmektedir. Yani bu kanser tipi, yumurtalığı saran yüzey tabakasının kanseridir. Epitelyal over kanserine kesin olarak neyin neden olduğunu bilmiyoruz, ancak bu kansere yakalanma riskini arttıran bazı faktörler bulunmaktadır. Ayrıca bu riskleri azalttığı görülen diğer bazı faktörler de söz konusudur.

Kanserlerin çoğunda olduğu gibi yumurtalık kanseri riski de yaşla birlikte artmaktadır. Vakaların çoğu menapoza girmiş olan kadınlarda görülmektedir. Ailede kanser öyküsü de yumurtalık kanseri açısından önemli bir risk faktörüdür. 10 yumurtalık kanserinin yaklaşık 1’i () aileden gelen hatalı bir genin kalıtılmasından kaynaklanmaktadır.

Diğer olası risk faktörleri; infertilite (kısırlık), HRT (hormon replasman tedavisi) almak, aşırı kilolu ya da uzun olmak, endometriyozis ve talk pudrası kullanmayı kapsamaktadır.

Yumurtalık kanseri taraması

Herhangi bir kanser türü için tarama gerçekleştirilmeden önce doktorların uygulayacakları kesin doğrulukta bir teste sahip olmaları gerekmektedir. Test, hastalığı yakalamak açısından güvenilir olmalı ve kansere sahip olmayan kişilerde yanlış pozitif sonuçlar vermemelidir.

Şimdilik, genel popülasyondaki yumurtalık kanserini tespit edecek yeteri kadar güvenilir bir tarama testi mevcut değildir. Ancak taramayla ilgili devam eden klinik çalışmalar mevcuttur. Bu çalışmalar kendi bulgularını yayınlayana kadar tarama testlerinin işe yarayıp yaramadığını bilemeyeceğiz.

Daha yüksek risk altında olan kadınların taranması

Ortalama riskin daha üstünde olmak; genç yaşta, özellikle 50 yaşlarından önce, yumurtalık ya da meme kanseri tanısı almış, ailenin aynı tarafından, 2 ya da daha fazla akrabaya sahip olmak anlamına gelmektedir.

Eğer yumurtalık kanseri açısından ortalamanın üstünde risk taşıdığınızı düşünüyorsanız, doktorunuza danışınız. Doktorunuz sizin genetik servisle iletişime geçmenizi sağlayacaktır. Bu merkezdeki çalışanlar size aile geçmişinizle ilgili sorular soracak ve taramanın olası riskleri ve yararları ile ilgili danışmanlık vereceklerdir. Ancak, tarama testlerinin henüz tam anlamıyla tecrübe edilmediğini ve her türlü erken yumurtalık kanserini yakalayacağını garanti etmediğini aklınızdan çıkarmamalısınız.

Yumurtalık kanseri belirtileri

Yumurtalık kanserinin belirtileri özellikle hastalığın erken evrelerinde çok belirsiz olabilir.

Erken evre yumurtalık kanserinin belirtileri

Erken evre yumurtalık kanserine sahip bir çok kadın hiçbir belirti rapor etmemiştir. Erken evre belirtileri karnın (abdomen) alt ya da yan kısmında ağrı ve/veya karında doygunluk hissi ya da şişkinliği kapsamaktadır.

Yumurtalık dışında gelişen yumurtalık kanserinin belirtileri

Kanser bir kez yumurtalık dışında geliştiğinde, kalça kemikleri (pelvis) arasındaki herhangi bir alanda tümör gelişmesine neden olabilir. Bu durum ise karnın alt kısmında (abdominal) ağrı, sırt ağrısı, normalden daha sık idrara çıkma, kabızlık, cinsel ilişki sırasında ağrı ya da karın bölgesinde şişkinliğe neden olabilmektedir. Bu kadınlar ayrıca menapoz sonrası kanama ya da düzensiz adet kanamalarına da sahip olabilirler.

İleri yumurtalık kanserinin belirtileri

Kanser karın bölgesi (abdomen) ya da vücuttaki herhangi başka bir yere yayılmış olabileceğinden, ileri yumurtalık kanseri çok daha fazla belirti verebilmektedir. Bu belirtiler iştahsızlık, hasta olmak ya da hasta hissetmek, kabızlık, yorgunluk, nefes darlığı ya da karın bölgesinde farkedilebilir şişkinliği kapsamaktadır. İştah kaybınız olabilir ya da yemek sonrası şişkinlik hissedebilirsiniz ya da karın bölgesinde genel bir şişkinlik hissi olabilir.

Eğer bu belirtilerden herhangi birisine sahipseniz doktorunuza gidin ve check-up yaptırın. Yumurtalık kanserinden farklı hastalıklarında bu belirtilere neden olabileceğini unutmayın. Bu tip belirtiler taşıyan bir çok kadın da kanser değildir.

Bir yumurtalık kanseri uzmanına görünmeli miyim?

Pratisyen hekimin kişinin çok ciddi olmayan bir şeye mi yoksa şüpheli bir kansere mi sahip olduğuna karar vermesi çok güçtür. Ancak, dokturunuzun acil testler yapması ya da size doğrudan bir uzmana yönlendirmesini gerektiren bazı spesifik belirtiler bulunmaktadır.  Aşağıdaki belirtileri taşıyorsanız doktorunuza muayene olmanız gereklidir:

• Karında (abdominal) ağrı ya da pelvik ağrı
• Uzun süren şişlik ya da karnınızda (abdomende) şişkinlik
• İdrara normalden daha sık (sıklık) ya da normalden daha ani (ivedilik) çıkma ihtiyacı
• İştah kaybı ya da çok hızlı tokluk hissi

Dokturunuz endişelenmiş ise tam bir pelvik muayene yapmalıdır. Eğer kabul ediyorsanız; bu, dahili muayeneyi kapsar. CA125 kan testi de yaptırabilirsiniz. Bu genel bir testtir ve tek başına yumurtalık kanseri tanısı koyamamaktadır. Ancak birşeylerin yanlış gittiğinin gösterilmesine yardımcı olmaktadır. Eğer doktorunuz karın bölgenizde bir yumru hissediyorsa ya da endişelenmesini gerektiren başka nedenler varsa acilen bir ultrason taraması yaptırmalısınız. Eğer acil tarama randevusu alamıyorsanız doktorunuz size bir uzmana yönlendirmelidir. İdeal olarak 2 hafta içinde bir randevu almalısınız.

Eğer belirtileri taşıyor ve doktorunuzun sizdeki belirtileri yeteri kadar ciddiye almadığını düşünüyorsanız, bu sayfanın çıktısını alabilir ve randevunuzda yanınızda götürebilirsiniz. Bir uzmana görünmeniz gerekip gerekmediği ve ne kadar sonra görünmeniz gerektiğine birlikte karar verebilirsiniz.

Yumurtalık kanseri tipleri

Burada yer alan bilgiler yumurtalığın epitelyal kanseri ile ilgilidir. 10 yumurtalık tümörünün hemen hemen 9’una (%90) bu tip kanser tanısı konulmaktadır. Yumurtalık kanserinin diğer tipleri germ hücreli tümör (yumurtalıktaki yumurta yapan hücrelerin kanseri) ve sarkomu kapsamaktadır.

Epitelyal yumurtalık kanseri, yumurtalığı kaplayan yüzey tabasında başlamaktadır. Epitelyal yumurtalık kanserinin çeşitli alt tipleri bulunmaktadır. Seröz epitelyal yumurtalık kanseri en yaygın görülen tipidir. Diğer türleri ise; musinöz, endometrioid, berrak hücreli, farklılaşmamış ya da sınıflandırılamaz yumurtalık kanserleridir. Şimdilik bunların hepsi aynı şekilde tedavi edilmektedir. Ancak doktorlar ve araştırmacılar daha az görünen alt tiplerin seröz epitelyal yumurtalık kanserinden farklı şekilde tedavi edilmesi gerekip gerekmediğini araştırmaktadırlar.

Epitelyal yumurtalık kanserinin farklı tipleri de davranışlarına göre birlikte gruplandırılabilirler. Kanserin davranışı, ne kadar hızlı ya da ne kadar yavaş büyüdüğü anlamına gelmektedir. Doktorlar genellikle bunu kanserin derecesi olarak adlandırırlar ve kanserleri sınırda (borderline), 1. Derece (iyi farklılaşmış), 2. Derece (orta derecede farklılaşmış) ve 3. Derece (az ya da farklılaşmamış) olarak gruplandırırlar.

Normal hücreler gibi görünen kanser hücreleri iyi farklılaşmış olarak tanımlanırlar. Bunlar, farklılaşmamış hücreli kanserlere kıyasla çok daha yavaş büyüme ve yayılma eğilimindedirler. Sınırda (borderline) yumurtalık tümörlerinin yayılması çok olası olmadığından, tedavisi de diğer yumurtalık kanserlerinden farklı olabilir.

Yumurtalık kanseri hakkında doktorunuza ne sorabilirsiniz?

• Yumurtalık kanserine sahip olup olmadığımı nasıl bilebilirim?
• Annem yumurtalık kanserine sahipti. Bu durum benim kansere yakalanma riskimi nasıl etkiler?
• Dikkat etmem gereken herhangi bir belirti var mı?
• Yumurtalık kanserine yakalanma riskimi azaltmak için yapabileceğim herhangi bir şey var mı?
• Ailemde nesillerdir yumurtalık kanseri vakaları var. Aile genetik kliniğine gitmemi önerir misiniz?
• Yumurtalık kanseri açısından taranmak istiyorum. Bununla ilgili ne yapabilirim?
• Ailelerinde yumurtalık kanseri olan kadınlar için herhangi bir genetik test mevcut mu?