Kapsam

Bu bölümde “Melanom Cilt Kanseri” ile ilgili bilgileri aşağıda bulabilirsiniz.

Bu bağlamda aşağıdaki bölümler ele alınmıştır:

• Cilt ve melanom
• Melanom riskleri ve nedenleri
• Melanomun önlenmesi
• Melanom taraması
• Melanom riski olan kişiler
• Melanom belirtileri
• Anormal ben fotoğrafları
• Melanom tipleri
• Bir melanom uzmanına görünmeli miyim?
• Doktorunuza sorunuz

Cilt ve melanom

Melanom bir tür cilt kanseridir. Çok büyük olduğu için normalde cildi bir organ olarak düşünmeyiz ancak cilt bir vücut organıdır.

Cilt epidermis ve dermis adı verilen iki tabakadan oluşur. Epidermis dışta, dermis ise onun alt kısmında yer almaktadır.

Şekilde geçen kelimeler:
(yukarıdan aşağıya doğru sol taraf):

1. Kıl
2. Melanositler
3. Sinir
4. Ter bezi
5. Kan damarları

(yukarıdan aşağıya doğru  sağ taraf):

1. Epidermis
2. Dermis
3. 2.4 mm
4. Yağ tabaka

Cilt yapısını gösteren diyagram

Tabakalar arasında melanositler adı verilen hücreler yer almaktadır. Bu hücreler malign (kötü huylu) melanomun köken aldığı hücrelerdir. Melanositlerin görevi pigment üretmek ya da cilde rengini vermektir. Pigment, vücudun güneşin yanığa neden olan zararlı ışınlarına karşı korunmasına yardım etmektedir.

Köken olarak daha sıcak ve güneşli iklimlerden gelen kişiler doğal olarak daha koyu tenli olma eğilimindedirler. Bu kişiler açık tenlilerden daha fazla melanosite sahip değillerdir, ancak sahip oldukları melanositler daha aktiftir ve daha çok pigment üretmektedirler.

Cildinizin güneşe maruz kalması melanositlerin daha fazla pigment üretmesine neden olur. Sonrasında ise üretilen bu pigmenler güneş ışınlarına karşı koruma sağlamak üzere diğer cilt hücrelerine gönderilir.

Melanom riskleri ve nedenleri

Melanom Büyük Britanya’da ki 6. en yaygın görülen kanserdir (melanom olmayan cilt kanserleri hariç). Kadınlar melanoma erkeklerden daha çok yakalanmaktadırlar.

Melanom oluşma riskini arttıran bir temel faktör bulunmaktadır – ultraviyole ışınları.
Bazı kişiler melanoma yakalanma riski açısından diğerlerine göre daha fazla risk altındadırlar. Bu risk faktörleri şunları içermektedir:

• Benler – Ne kadar çok ben’e sahipseniz kanser oluşma riskiniz o kadar yüksektir.
• Çok açık tenli olmak – (Daha koyu tenli kişilerin de yinede melanomaya yakalanmalarına rağmen) özellikle açık tenli ve kızıl saçlı ya da çok fazla çile sahip olan kişiler
• Güneş yanığı – Güneşten kötü şekilde yanmak, özellikle çocukluk çağında, melanom oluşma riskinizi arttırmaktadır.
• Doğduğunuz yer – Avustralya ve İsrail gibi sıcak bir ülkede doğmuş olan açık tenli kişilerin yaşamları boyunca melanoma yakalanma riskleri daha yüksektir.
• Güneşe maruz kalma – tatilde güneşin altında oturmak ya da evde güneş banyosu yapmak
• Şezlonglar – özellikle 35 yaş öncesi şezlongta uzun süre uzanarak güneşlenmek
• Güneş losyonları – güneşte çok uzun süre geçirmemekle birlikte sizi koruyabilecek güneş losyonları kullanmak

Bilinen başka bir grup risk faktörü de vardır. Eğer melanoma sahip yakın bir akrabanız varsa sizin de yakalanma riskiniz daha yüksektir. Melanom ya da başka bir cilt kanseri tipine sahip olmanız riskinizi arttırmaktadır. Zayıflayan bir bağışıklık sistemine sahip olmak da bu kansere yakalanma riskinizi ayrıca arttırmaktadır.

Melanomun önlenmesi

Eğer geçmişte alınmış bir erken dönem melanom sahibiyseniz, diğer kişilere kıyasla bu kansere yakalanma riskiniz ortalamanın üzerindedir. Bu nedenle ayrıca dikkat göstermeniz gerekmektedir.

Güneş Tavsiyeleri

Güneş yanığı cilt kanserine yakalanma riskinizi iki katına çıkarmaktadır. Temel olarak, en yoğun olduğu zamanlarda güneşten korunmalısınız. Asla şezlongta güneşlenmemelisiniz. Şunları unutmayın:

• 11 ve 3 arasındaki zamanı gölgede geçirin
• Yanmadığınızdan emin olun
• Tişört, şapka ve güneş gözlüğü kullanın
• Çocuklara özellikle dikkat etmeyi unutmayın
• +15 faktör güneşten koruyucu ürünler (güneş kremi-losyonu) kullanın

Açık tenli, çok sayıda ben’i, çilleri olan ya da ailesinde cilt kanseri öyküsü olan kişiler daha fazla risk altındadırlar.

Cilt kanserlerinin denetlenmesi

Kendi cildinizi düzenli olarak kontrol etme alışkanlığı kazanmak oldukça önemlidir. Eğer cildinizde, 4-6 hafta içinde kaybolmayan ya da önceden var olan ama gittikçe büyüyen herhangi bir anormallik farkederseniz bunları kontrol ettirmek üzere doktorunuza başvurun.

Melanom taraması

Melanom yaygın görülen bir kanser türü değildir. Bu nedenle anormal görünümlü benlere sahip herkesin düzenli olarak kontrol edilmesi çok fazla zaman ve maliyet alacak ve bir çok melanoma da tanı konulamayacaktır. Yani melanomun erken dönemde yakalanmasının en iyi yolu insanların melanom belirtilerini bilmesi ve eğer bu belirtileri taşıyorlarsa doktorlarına başvurmalarıdır.

Açık tenliyseniz, çillenmeye, güneşte kolay yanmaya eğiliminiz varsa ya da cildinizde çok sayıda ben taşıyorsanız düzenli olarak benlerinizi kontrol etmelisiniz. Partnerinizden de kolaylıkla göremediğiniz yerlerde bulunan benleri incelemesini isteyebilirsiniz. Eğer geçmişte kötü şekilde güneş yanığı geçirdiyseniz bu özellikle önemlidir. Eğer melanom olabileceğini düşündüğünüz bir beniniz varsa doktorunuza başvurunuz.

Melanom riski olan kişiler

Geçmişte melanom tanısı almışsanız, çok sayıda ben’e sahipseniz ya da organ nakli geçirmişseniz, melanom oluşma riskiniz normalden daha yüksektir. Doktorunuz sizi cildinizi düzenli olarak (her ay) anormal ben’ler açısından nasıl kontrol etmeniz gerektiğini gösterecek bir cilt doktoruna (dermatolog) yönlendirecektir.

Bazı kişilerde melanom oluşma riski normalden çok daha yüksektir ve bu kişiler düzenli olarak bir cilt kanseri uzmanı tarafından kontrol edilmelidirler. Bu grup aşağıdaki özellikleri taşıyan kişileri kapsamaktadır:

• Melanom ve ayrıca çok sayıda anormal ben’e sahip 2 aile üyesine sahip olanlar
• Çok büyük bir ben’e sahip olarak dünyaya gelenler (Çapı 20 cm’den daha büyük)
• Ailesinde melanom ya da pankreas kanseri tanısı konulmuş 3 ya da daha fazla sayıda kişi bulunanlar
• 1 melanomdan daha fazlasına sahip olanlar.

Melanom belirtileri

Bir benin melanom olup olmadığını ve doktora görünmek gerekip gerekmediğini gösteren belli başlı belirtiler vardır. Eğer yeni oluşan bir ben ya da cilt değişikliklerine sahipseniz, ya da aşağıda belirtilmiş olan özelliklere sahip bir ben taşıyorsanız hemen doktorunuza görünmelisiniz:

• Gittikçe büyüyen
• Şekli değişen, özellikle düzensiz kenarlı bir görünüm almaya başlayan
• Rengi değişen – daha koyu renkli, yamalı ya da çoklu gölgeli olan
• Kaşıntılı ya da ağrılı
• Kanamalı ya da kabuk tutmuş
• İltihap görüntülü

Özellikle 3 ya da daha fazla tona sahip kahverengi ya da siyah benlerin melanom olma ihtimali söz konusudur. Melanomlar genellikle erkeklerde sırtta ve kadınlarda bacakta daha yaygın olarak görülmektedir. Ayrıca tırnak altında, bir yaralanmadan kaynaklanmayan ve gittikçe büyüyen karanlık bir alana sahipseniz doktorunuza görünmelisiniz.

Prekanseröz benler genellikle lokal aneztezi ile alınırlar. Erken melanom da bu şekilde tedavi edilebilir. Ancak, bu benleri kendi haline bırakırsanız tedavi edilmesi çok güç hale gelebilir.

Göz melanomu

Melanom nadiren gözde başlayabilir. Bu tip melanomun tanısı sıklıkla rutin göz muayenesi sırasında bir optisyen ya da göz doktoru tarafından konulmaktadır.

Anormal ben fotoğrafları

Anormal benlerin nasıl göründüğü hakkında size bilgi verebilmek için aşağıda anormal ben fotoğrafları verilmiştir.

Koyu ben

Aşağıdaki fotoğraf çok koyu bir beni göstermektedir. Rengin koyulaşması benin kanserli olabileceğinin olası işaretlerinden biridir. Bu ben yaklaşık bir santimetre çapındadır.

İltihaplı ben

Aşağıdaki fotoğrafta çevresinde iltihaplama alanı olan bir ben gösterilmektedir. Bu iltihaplı alanın en geniş yeri yaklaşık 7 milimetredir, ancak orjinal benin bundan çok daha küçük olduğunu görebilirsiniz. İltihaplanma bir doktor tarafından kontrol edilmeniz gerektiğinin başka bir işaretidir.

Düzensiz sınırlı melanom

Aşağıdaki fotoğrafta düzensiz ana hatlara sahip bir melanom görülmektedir. Normal benler genellikle düzgün sınırlı ve daha yuvarlak görünümdedir.

Düzensiz şekil ve renge sahip melanom

Aşağıda çok küçük, yalnızca yaklaşık 4 ya da 5 milimetre çapında bir melanom görülmektedir. Ancak net bir şekilde görebileceğiniz gibi bu ben bütününde aynı renge sahip değildir. Ayrıca düzensiz bir şekle sahiptir. Düzensiz renk ve şekil bir doktor tarafından kontrol edilmeniz gerektiğinin işaretleridir.

Yayılan melanom

Aşağıdaki fotoğraf normal bir benden dışarı doğru yayılmış bir melanomu net bir şekilde göstermektedir. Bu şekilde değişiklikler gösteren bir bene sahipseniz mümkün olan en kısa zamanda doktorunuza görünmelisiniz.

Melanom tipleri

Tanısı konulmuş tüm malign (kötü huylu) melanomların %90’ı 3 ana tipten oluşmaktadır. Akral lentiginöz melanom ve kalan yüzde 10’u oluşturan çok nadir görülen bir kaç tip.

Yüzeyel yayılan melanom

Tüm melanomların 10 tanesinden 7’si (%70) aynı türe aittir. Bunlar başlangıçta aşağıya büyümek yerine dışa doğru büyüme eğilimindedirler. Melanom aşağıya doğru büyümeye başlayana kadar genellikle vücudun diğer kısımlarına yayılma riski yoktur.

Nodüler melanom

Bu tip melanom oldukça hızlı büyüme eğilimindedir. En sık olarak göğüs ve sırtta bulunmaktadır. Eğer alınmazsa oldukça hızlı bir şekilde cildin daha derinlerine, aşağıya doğru büyümeye başlayacaktır.

Lentigo malign melanom

Melanomların yaklaşık 10’da biri () bu tip melanomdur. En yaygın olarak yüzde ve dışarıda çok fazla vakit geçiren kişilerde görülmektedir. Çok yavaş büyür.

Akral lentiginöz melanom

Bu tip en yaygın olarak ellerde avuç içinde ve ayak tabanında ya da baş parmak çevresinde görülmektedir. Tırnak altına doğru da büyüyebilir.

Diğer melanom tipleri

Melanom; iç organlar, göz, vulva, vajina ya da rektum da dahil olmak üzere vücudun herhangi bir yerinde ortaya çıkabilir.

Bir melanom uzmanına görünmeli miyim?

Anormal görünümlü benler yaygındır ancak melanom oldukça nadirdir. Bu nedenle pratisyen hekimin kişinin çok daha küçük bir şeye mi yoksa melanoma mı sahip olduğuna karar vermesi çok güçtür. Bu konuda uzman bir Dermatolog’tan(Cilt Hastalıkları uzmanı) randevu alınız.

Doktorunuz ne yapmalıdır

Eğer ben ya da melanom gibi görünmeyen diğer cilt değişiklerine sahipseniz, doktorunuzun cerrahi işlem için 8 hafta süreyle bu değişikliği gözlemlemesi makuldur. Ben bir cetvel ya da ölçekli işaretleyici ile ölçülmeli ve aşağıda açıklanmış olan 7 noktalı skalada değerlendirilmelidir. Bu benin melanom olabileceğine dair herhangi bir olasılık söz konusu ise, doktorunuzun size hastanenin cilt uzmanına göndermesi gerekmektedir. Cerrahi ile alınması gereken, melanom olabilecek ve herhangi bir cilt değişikliğine sahip olmamalısınız.

Melanom hakkında doktorunuza ne sorabilirsiniz?

• Melanoma sahip olup olmadığımı nasıl bilebilirim?
• Malign hale gelecek bir benin belirtileri nelerdir?
• Melanoma yakalanma riskim herhangi başka birine kıyasla daha mı yüksek?
• Melanoma yakalanmamı durdurmak için neler yapmalıyım?
• Kız kardeşimden kanserli bir ben alındı. Bu durum benim de bu kansere yakalanma riskimi arttırır mı?
• Melanom açısından taranmalı mıyım?
• Çok sayıda benim var. Bu açıdan taranmalı mıyım?
• Benleri ne sıklıkla kontrol etmeliyim?
• Bu alanda pigmentli lezyon kliniği var mıdır?