Cerrahi (Ameliyat) Nedir?

Cerrahi (Ameliyat) nedir?

Cerrahi dokunun vücuttan kesilip alınmasıdır. Bu işlemi ayaktan hasta ya da yatan hasta olarak gerçekleştirebilirsiniz. Genellikle lokal anestezi ya da genel anestezi altında gerçekleştirilebilir. Cerrahi işlemi aşağıda sıralanmış olan durumlar için uygulanabilir.

Kanserin tanısının konulmasında

Cerrah kansere tanı koymak üzere dokudan küçük bir parça alabilir. Bu parça biopsi olarak adlandırılır. Eğer biopsi kanserli hücreler içeriyorsa, bu durumda hangi tip kanser olduğu ve ilerlemesinin hızlı mı yoksa yavaş mı olduğu gösterilebilir.

Kanser tedavisi olarak

Cerrahi kanserin ana tedavi yöntemlerinden birisidir. Belki de ihtiyacınız olan tek tedavi bile olabilir. Cerrahi bölgesel bir tedavidir – vücudun yalnızca ameliyat edilen kısmını tedavi eder. Bu nedenle tamamen tek bir alanda bulunan, yayılmamış kanseri iyileştirebilir. Genellikle, kanserin erken evrelerinde kanserli hücreyi almak en kolay yol olarak görülür.

Cerrahınız tümörü ve kanserin çevresindeki bazı normal dokuları (temiz sınırı olarak da bilinen) alır. Ayrıca kanserli hücre içermesi durumunda kanserin en yakınındaki lenf düğümlerini de alabilir.

Cerrah aldığı tüm dokuları mikroskop altında incelenmek üzere laboratuara gönderir. Bu işlem kanserle ilgili çok fazla bilgi edinilmesini sağlamaktadır. Doktorun kanserin tekrarlama riskini azaltacak daha ileri tedavilere ihtiyacınız olup olmadığına karar vermesine yardımcı olur. Bu tedaviler daha sıklıkla da kemoterapi ya da radyoterapi olarak adlandırılan adjuvan (destek) tedavileridir,

Bazı kişiler cerrahi işlem öncesinde, kanserin küçülmesini sağlamak ve alınmasını kolaylaştırmak için tedavi alırlar. Bu tedavi  neo adjuvan (neo-destek) tedavi olarak adlandırılır.

Cerrahlar bazen ameliyat sırasında tahmin ettiklerinden daha fazla yayılmış bir kanserle karşılaşırlar. Bu durumda ameliyat planlanandan daha uzun sürebilir ya da tamamen durdurulması gerekebilir.

Eğer kanser vücudun başka bir bölümüne yayılmışsa, cerrahi genellikle bunu tedavi edemez. Ancak bazı kanser türlerinde cerrah kişinin daha uzun süre yaşamasına yardımcı olabilir ve tedavisinde yol gösterebilir. Kanser yayıldığında, kemoterapi, biyolojik terapi ya da hormonoterapi gibi vücudunuzun her yanında etkili olan bir tedavi almak daha iyi olabilir. Radyoterapi kanserin vücudun başka bir yerinde neden olduğu belirtileri de kontrol edebilmektedir.

Vücudunuzun bir parçasının yenilenmesinde

Eğer kanser nedeniyle vücudunuzun bir parçası alındıysa, bu durumda estetik cerrahi olmanız mümkün olabilir. Vücudun o kısmı vücut dokuları ya da sahte uzuv (protez) kullanmak suretiyle tekrar yaratılabilmektedir. Örneğin, mastektomi (memenin alınması) sonrası meme rekonstrüksiyonu olmanız mümkün olabilir. Ya da mesaneniz alındıysa yeni bir mesane yapılması mümkündür.

Kanserden korumak ya da kanser riskini azaltmak amaçlı

Eğer özel bir kanser türü için yüksek risk altındaysanız bu riski azaltmak için ameliyat olabilirsiniz. Örneğin, Ailevi Adenomatöz Kalınbağırsak Polipleri (FAP) olarak bilinen kalıtımsal  bir duruma sahip olan kişiler bağırsak kanserine yakalanma açısından daha yüksek risk altındadırlar. Bu nedenle bu kişiler kalın bağırsaklarının alınması için ameliyat olmayı seçebilirler. Meme kanserine yakalanma riski yüksek olan kadınlar ise memelerini aldırmayı seçebilirler.

Belirtileri kontrol etmek ve ömrü uzatmak amaçlı

Diğer tedavi yöntemleri ile kanserleri tamamen yok edilemeyen ya da iyileştirilemeyen kişiler belirtilerin hafifletilmesi için cerrahi işlem alabilirler. Örneğin, abdomendeki (karın bölgesi) kanserler bazen bağırsakları bloke ederek hastalık ve ağrıya neden olabilirler. Ameliyatla bu blokaja bypass yapılması ya da tamamen ortadan kaldırılması, bu belirtilerin hafiflemesini sağlayacaktır.

Ayrıca cerrahi bazen de bir vücut organı ya da sinire bası yapan kanserin alınması yoluyla da ağrının kontrol edilmesine yardımcı olabilmektedir.

Yakınındaki organlara ya da vücudun başka bir bölümüne yayılmış olan kanserin alınması nadiren mümkün olabilir. Örneğin, akciğerlere yayılmış bir böbrek kanserine sahip olan kişiler akciğer tümörlerinin alınması için ameliyat olabilirler. Ameliyat kanseri iyileştiremez ancak belirtileri azaltır ve kişinin daha uzun yaşamasına yardımcı olur.

Diğer tedavi yöntemlerinin bir parçası olarak

Bazı ameliyatlar kanser için diğer tedavileri alabilmeniz için yapılmaktadır. Örneğin; göğsünüzdeki ana damar içine santral kateter  adı verilen ince bir kanal yerleştirilmesi için küçük bir ameliyat olabilirsiniz. Bu kanal tedaviniz süresinde durur ve tedavi sırasında her seferinde damaryolu açılması gerekmeyeceğinden kemoterapi ya da radyoterapi almanızı kolaylaştırır. Bu kanaldan ayrıca kanınız da alınabilir.

Bazı ameliyatlar ise doktorun vücut içindeki bölgeleri tedavi etmesini kolaylaştırmak amacıyla gerçekleştirilir. Ameliyat cerrahın radyofrekans ablasyonu ya da kriyoterapi gibi tedavileri uygulamasına izin verir.

Cerrahi ne zaman kullanılır?

Bazı tip kanserler için cerrahi ihtiyacınız olan tek tedavi yöntemi olabilir. Vücudun diğer kısımlarına yayılmamış, küçük, erken evredeki kanserleri iyileştirmesi olasıdır. Cerrahi işlemin bir seçenek olup olmadığı şunlara bağlıdır:

• Sahip olduğunuz kanser türü
• Sahip olduğunuz kanserin pozisyonu ve evresi
• Genel sağlık durumunuz

Eğer kanseriniz yayılmış ya da ileri bir evredeyse cerrahi sizin için en iyi tedavi yolu olmayabilir. Bu durumda kemoterapi, biyolojik terapi ya da hormonoterapi gibi vücudunuzun tamamına etki edecek bir tedavi almanız sizin için daha iyi olabilir. Radyoterapi tümörlerin küçültülmesi ve semptomların kontrol edilmesi için de kullanılabilir.

Kanser cerrahisi hakkında doktorunuza ne sorabilirsiniz?

Doktorunuza yöneltebileceğiniz bazı sorular aşağıda verilmiştir.

• Neden ameliyata ihtiyacım var?
• Ameliyat sırasında neyi alacaksınız?
• Riskler nelerdir?
• Daha öncesinde yapmam gereken herhangi bir hazırlık var mı?
• Hangi testleri yaptırmam gerekiyor?
• Bu testleri ne zaman ve nerede yaptırabilirim?
• Başka tedavi seçenekleri var mı?
• Ameliyatın vücuduma ne gibi etkileri olacak?
• Uzun süreli yan etkileri var mı?
• Eve ne zaman dönebilirim?
• İş hayatı ya da ev işleri gibi normal aktiviteleri ne zaman yapabilirim?
• Tekrar ne zaman cinsel ilişkiye girebilirim?
• Tekrar ne zaman araba kullanabilirim?
•  Sonrasında herhangi bir ilaç kullanmak zorunda mıyım?
•  Dikişleri aldırmam gerekecek mi?

Ameliyatınız öncesi

Bu sayfa size ameliyat öncesinde olanlarla ilgili genel bilgiler vermektedir. Bunlar:

Ne olacak

Hangi ameliyatın sizi için daha uygun olduğu aşağıdakiler de dahil olmak üzere çeşitli faktörlere bağlıdır:

• Kanser tipiniz
• Sizin için uygulanacak ameliyat tipi
• Genel sağlık durumunuz

Ameliyatınızı ayaktan tedavi edilen (günü birlik ameliyat) hasta olarak alabilir ya da bir ya da daha fazla akşam boyunca yatan hasta olarak hastanede kalabilirsiniz. Bu durum size uygulanacak ameliyat tipine bağlıdır. Hastanede kalmak ekibin gözünün üzerinizde olacağı ve iyileşmenizi izleyeceği anlamına gelmektedir.

İnsanlara genellikle ameliyat olmaları gerektiği söylenir ancak daha sonra operasyon için bir kaç hafta beklemek zorunda kalırlar. Bu duygusal olarak zor bir dönemdir. Ancak size ameliyat öncesinde yaptırmanız gereken testler  ve kendinizi hazırlamak için zaman kazandırır. Ayrıca bazı kişilerin ev ve işlerindeki şeyleri düzene koyma şansları olur.

Ne olacağını bilmek hazırlanmanıza ve iyileşmenize yardımcı olacaktır. Birçok kişi ameliyat öncesinde endişeli hisseder. Bunu çözmek bu durumla baş etmenize de yardımcı olacaktır. Bu nedenle;

• Doktor ve hemşirelerinize çok sayıda soru sorun.
• Ameliyat öncesinde neye ihtiyacınız olduğundan ve sonrasında ne beklediğinizden emin olun.
• Gecelik, kitap, müzik, dergi vb. gibi şeyleri hastaneye götürmek için hazırlayın.
• Rahatlama tekniklerini deneyin – Gerginseniz bunlar yardımcı olabilir.
• Sigarayı bırakmayı deneyin, çünkü eğer bunu yaparsanız iyileşmenize de yardımcı olacaktır.

Aşağıda bir ameliyathanenin 3600 görüntüsü verilmiştir. Fotoğrafı göremiyorsanız Adobe websayfasından Adobe Flash Player’ı indirebilirsiniz. Fotoğrafta hareket etmek için okları kullanın ve odanın çevresini inceleyin.

Ameliyatınıza hazır olmak

Ameliyat öncesinde yapılacak çok sayıda şey vardır. Bunlar;

• Genel sağlık durumunuzla ilgili testleri yaptırmak
• Sizinle ilgilenecek kişilerle tanışmak
• Onam formunu imzalamak

Bunlar ameliyat için hastaneye gitmeden bir kaç gün ya da bir hafta önce ön kabul kliniğinde yapılabilir, ya da ameliyat için hastaneye yatışınız yapıldığında da gerçekleştirilebilir. Genellikle ameliyat günü ya da bir gün öncesinde hastaneye yatış işlemi yapılır.

Genel sağlık durumunuzla ilgili testleri yaptırmak

Herhangi bir ameliyat öncesi anestezi ve operasyon için yeteri kadar iyi olduğunuzdan emin olmak için bazı testleri yaptırmanız gerekmektedir. Bunlar aşağıdaki testleri kapsayabilir:

• Kan testleri
• İdrar testleri
• Göğüs filmi
• Elektrokardiyogram (EKG)
• Diğer testler

Kan testleri

Enfeksiyonla baş etme yeteneğiniz, kanınızın normal şekilde pıhtılaştığı ve anemik olmadığınızın kontrolü için tam kan sayımı yaptıracaksınız. Kan testleri ayrıca karaciğerinizin ne kadar iyi olduğu ve böbreklerinizin nasıl çalıştığını kontrol etmektedir. Ameliyat sırasında kan nakline ihtiyacınız olması durumuna karşılık kan grubunuz da kontrol edilebilir.

Ameliyat sonrası eve dönmek

Bu sayfa size kanser ameliyatı sonrasında ne zaman eve döneceğiniz ve bu durumun üstesinden nasıl geleceğinizle ilgili bilgiler vermektedir. Bunlar:

Ameliyat sonrası iyileşme

Hastahanede ne kadar süre kalacağınız ameliyatınıza ve ne hızla iyileştiğinize bağlıdır. Cerrahi sayfalarında kanser tipinize uygun daha spesifik bilgiler bulabilirsiniz.

Ameliyatın üstesinden gelmek için kendinize zaman vermeniz gerekmektedir. İlk gün boyunca dinlenme ihtiyacı hissedebilir ve kolaylıkla yorulabilirsiniz. Önemli bir operasyon sonrası tamamen iyileşmek birkaç haftadan bir kaç aya kadar değişen bir zaman alabilir.

Eğer yaranızda pansuman varsa, kat hemşireniz pansumanı değiştirmek için evinize gelecek bir hemşire ayarlayabilir  ya da bunun için hekiminize gidebilirsiniz. Hemşire ayrıca herhangi bir dikiş ya da klipsin alınmasına ihtiyacınız olup olmadığı ve bunu hastanede mi yoksa muayenehanede mi yaptıracağınızı da söyleyecektir.

Eğer evde herhangi bir sorun yaşarsanız, hemşireniz hastane ya da muayenehanenin telefon numarasını size bildirecektir.

Olası sorunlar

Birçok kişi ameliyatları sonrası çok hızlı bir şekilde iyileşir, ancak bazı kişiler aşağıda sıralanmış sorunlardan biri ya da daha fazlasına sahip olabilir:

• Yara problemleri
• Morarma
• Ağrı
• Pıhtı

Yara problemleri

Yarada enfeksiyon oluşabilir. Eğer bir enfeksiyon oluşursa, yara alanında kızarma, sıcaklık ve iltihaplanma olabilir.  Ayrıca ateşiniz olabilir ve kendinizi iyi hissetmeyebilirsiniz. Mümkün olan en kısa sürede bu durumu doktorunuza bildirin. Doktorunuz size antibiyotik verecektir. Antibiyotiği serum ya da tablet olarak alabilirsiniz.

Bazen kan ve doku sıvısı içeriden ameliyat alanı etrafında birikir ve seroma ya da hematom adı verilen şişliğe neden olur. İçeride biriken herhangi bir sıvının boşaltılması gerekmektedir. Doktor ya da hemşire bir iğne ya da drenaj tüpü yerleştirerek bunu gerçekleştirir.

Morarma

Ameliyat alanı çevresinde morarma olabilir. Bu endişe verici gibi görülebilir, ancak genellikle bir kaç gün ya da hafta sonra yavaşca kaybolur.

Ağrı

Ameliyat sonrasında ağrı olması çok doğaldır, ancak bu genellikle ağrı kesiciler ile iyi şekilde kontrol altında tutulmalıdır. Ağrıyı kontrol altında tutmak için reçetede belirtildiği şekilde düzenli olarak ağrı kesici almanız gerekmektedir. Eğer ağrı kesici almak için ağrının oluşmasını beklerseniz kontrol etmeniz daha zor olacaktır. Ağrınızın kontrol altında tutulamadığı ya da daha kötüleştiğini doktorunuz ya da hemşirenize bildirin. Ağrı kontrolü ile ilgili bir bölümümüz de bulunmaktadır.

Pıhtı

Her zamanki gibi hareket edemediğiniz için, kan pıhtısı (derin damar trombozu, DDT) ameliyatın olası komplikasyonlarındadır. Pıhtı damarlardaki normal kan akışını bloke edebilir. Bacağınızda sıcak, kırmızı ya da iltihaplı bir alan varsa doktorunuz ya da uzman hemşirenize bildirin. Kan pıhtısının gevşeyip kan dolaşımıyla akciğerlere seyahat ederek burada tıkanmaya neden olması riski söz konusudur (pulmoner embolizm). Eğer nefes darlığı hissedersiniz doktorunuz ya da hemşirenize bildirin.

Birçok kan pıhtısı pıhtı çözücü ilaçlarla başarılı şekilde tedavi edilmektedir. Pıhtıyı önlemek için hemşireniz yada fizyoterapistiniz tarafından öğretilecek bacak egzersizlerini yapmanız önemlidir.

Doktorunuza sorunuz

Hastaneden ayrılmadan önce doktor ve hemşireleriniz ne olmasını beklediklerini size söyleceklerdir. Aşağıdaki soruları sormanız yardımcı olabilir.

• Pansumanın değiştirilmesi gerekiyor mu ve gerekiyorsa bunu kimi yapacak?
• Dikiş ya da klipsleri aldırmam gerekiyor mu yoksa kendileri yok mu olacaklar?
• Banyo ya da duş alabilir miyim?
• Normal diyetime devam edebilir miyim?
• Hangi ilaçları almam gerekiyor?
• Ağrı kesiciye ihtiyacım var mı?
• Ne kadar aktif olabilirim – örneğin bir şeyler kaldırabilir miyim, ev işleri yapabilir miyim, spora gidebilir miyim?
• Yapmam gereken herhangi bir egzersiz var mı?
• Tekrar ne zaman araba kullanabilirim?
• İşe ne zaman dönebilirim?
• Tekrar ne zaman cinsel ilişkiye girebilirim?
• Kontrol için ne zaman tekrar gelmem gerekiyor?
• Herhangi bir sorun yaşarsam kiminle iletişime geçebilirim?