Kapsam

Bu bölümde “Akciğer Kanseri” ile ilgili bilgileri aşağıda bulabilirsiniz.

Bu bağlamda aşağıdaki bölümler ele alınmıştır:

• Akciğerler
• Akciğer kanseri riskleri ve nedenleri
• Akciğer kanseri taraması
• Akciğer kanseri belirtileri
• Akciğer kanseri tipleri
• Bir akciğer kanseri uzmanına görünmeli miyim?
• Doktorunuza sorunuz

Akciğerler

Akciğerler oksijeni vücudunuza getirip kan dolaşımınıza geçirir ve böylece oksijenin her bir vücut hücresinde dolaşmasını sağlar. Solunum sistemi adı verilen ve nefes almak için kullandığımız vücut sisteminin bir parçasıdır.

Solunum sisteminin kısımları

Soluk borusu (trake); sağ ana bronş ve sol ana bronş adı verilen iki hava yoluna ayrılmaktadır. Bunlardan birisi akciğerlere gider ve akciğerler arasında sekonder bronşlar adı verilen küçük kanallara ayrılırlar. Bunların ikisi sol tarafta ve üçü de sağ tarafta yer almaktadır. Her bir sekonder bronş ise bronşiol adı verilen daha küçük kanallara ayrılmaktadır. Bronşiollerin sonunda ise alveol adı verilen küçük hava keseleri yer almaktadır. Oksijen, vücutta taşınmak üzere alveollerden kan dolaşımına geçer. Karbondioksit ise nefesle dışarı verilmek üzere kan dolaşımından alveollere geçer.

Şekilde geçen kelimeler (yukarıdan aşağıya doğru):

1. Nefes borusu
2. Sağ üst lob
3. Sağ bronş
4. Sağ orta lob
5. Sol lob

Solunum sisteminin kısımlarını gösteren diyagram

Sağ akciğer; üst, orta ve alt lob olarak adlandırılan 3 bölüme ayrılmaktadır. Sol akciğer ise üst ve alt lob olarak adlandırılan 2 bölüme ayrılmaktadır.

Plevra (Akciğer zarı)

Plevra, akciğerleri saran 2 fibröz doku tabakasıdır. Bu tabakalar dış kısım üzerinde olduğu için kafa karıştırıcı olabileceğinden dolayı doktorlar bunları genellikle akciğer zarı olarak adlandırırlar. Plevra aynı zamanda plevral membran, plevra arasındaki boşluklar ise plevral boşluk olarak adlandırılmaktadırlar. Plevral membranları onların nemlenmesini sağlayan bir yağlanma sıvısı üretirler. Bu sıvı nefes alma sırasında akciğerin hacim kazanması ve küçülmesi sırasında birbirleri üzerinde rahatça hareket etmelerine yardımcı olur.

Akciğer kanseri bazen plevraya yayılabilir. Bu kanser hücreleri plevrayı tahriş eder ve çok fazla sıvı üretmesine neden olur. Bu sıvı birikir ve akciğerlere bası yapar. Bu durum plevral efüzyon olarak adlandırılır. Bu durumda iyi nefes alamaz ve nefesiniz kesiliyormuş gibi hissedersiniz.  

Şekilde geçen kelimeler (yukarıdan aşağıya doğru):

1. TrakePlevra (akciğer zarı)
2. Akciğer
3. Plevral efüzyon (plevral boşluklar arasında sıvı birikimi)
4. Plevral sıvısı

Akciğer zarında sıvı oluşumunu (plevral efüzyon) gösteren diyagram

Akciğer kanseri riskleri ve nedenleri

Akciğer kanseri en sık görülen kanserdir. Birçok vakada nedeni belli olan bir kaç kanserden biridir.

Sigara kullanma ve akciğer kanseri

Akciğer kanseri birçok kişide sigara kullanımı ile ilgilidir. Hiç sigara kullanmayan bazı kişilerin de akciğer kanserine yakalanmasına rağmen, 10 vakanın 9’una sigara neden olmaktadır.

Ne kadar çok sigara kullanırsanız, akciğer kanserine yakalanmanız o kadar olasıdır. Ancak, sigara kullanıcısı olarak geçirdiğiniz zaman da ayrıca önemlidir. Genç yaşta sigaraya başlamak kansere yakalanma riskini önemli oranda arttırmaktadır. Sigara içmek akciğer kanserinin ana nedenidir. Pipo ve sigara kullanıcılarında akciğer kanseri oluşumu bunları kullanmayanlara kıyasla çok daha olasıdır. Pasif içicilik (sigara içen başka bir kişinin dumanını solumak) akciğer kanseri riskini arttırmaktadır, ama yine de bu risk kendinizin sigara içiyor olmasından çok daha düşüktür.

Sigaraya kullanmayı bırakır bırakmaz akciğer kanserine yakalanma riskiniz düşmeye başlar. Ne kadar uzun süre sigara kullanmış olursanız olun bırakmak her zaman faydalıdır.

Diğer risk faktörleri

Akciğer kanserinin en önemli ikinci risk faktörü; radon gazına maruz kalmaktır. Radon, topraktan dışarı sızan, doğal olarak ortaya çıkan radyoaktif bir gazdır. Diğer risk faktörleri ise belirli bir kimyasala maruz kalmak, hava kirliliği, daha önce akciğer hastalığı geçirmiş olmak, ailede akciğer kanseri öyküsü, geçmiş kanser tedavileri ve zayıf bir bağışıklığa sahip olmayı kapsamaktadır.

Akciğer kanserinden korunmak

Bol miktarda meyve ve sebze tüketmek ve daha aktif olmak gibi yaşam tarzında yapılacak değişiklikler akciğer kanserine yakalanma riskinizi azaltabilir.

Akciğer kanseri taraması

Tarama; insanların hastalığın erken bir aşamasında, belirtiler başlamadan önce, test edilmesi anlamına gelmektedir. Herhangi bir kanser türü için tarama gerçekleştirilmeden önce doktorların kesin doğrulukta ve güvenilir bir teste sahip olması gerekmektedir. Test, kanseri yakalamak açısından güvenilir olmalı ve yanlış pozitif sonuçlar vermemelidir. Yanlış pozitif sonuç mevcut olmayan bir kanserin varmış gibi görünmesi anlamına gelmektedir.

Taramanın başlatılabilmesi için basit, hızlı, çok pahalı ve zararlı olmayan bir teste ihtiyacımız vardır. Herkesi taramak yerine yüksek riske sahip kişilerin taranması her zaman daha uygun maliyetlidir. Sigara kullanan kişiler akciğer kanseri açısından yüksek risk altındadırlar. Bu nedenle bazı çalışmalarda sigara kullanıcıların taranmasının değerli olup olmadığına bakılmaktadır.

Akciğer kanseri genellikle göğüs filmi ile ortaya çıkarılmaktadır. Ancak bu şekilde tanı konulduğunda genellikle oldukça ilerlemiş düzeydedir. Araştırmacılar akciğer kanserine daha erken tanı konulmasına yardımcı olabilecek başka tarama testleri bulmaya çalışmakta ve akciğer kanseri açısından yüksek riskli olan kişileri özel bir tür bronkoskopi ve spiral BT taraması adı verilen bir tarama ile incelemektedirler.

Akciğer kanseri belirtileri

Aşağıda akciğer kanseri olabilecek belirtiler verilmiştir:

• Devam eden  öksürük
• Uzun zamandır sahip olduğunuz öksürükte değişiklik
• Nefes darlığı çekmek
• Kan izleri taşıyan balgamlı öksürük
• Nefes alma ya da öksürme sırasında ağrı ya da acı
• İştahsızlık
• Yorgunluk, bitkinlik
• Kilo kaybı
• Tedavi ile iyileşmeyen göğüs enfeksiyonu

Akciğer kanserinin yaygın olmayan belirtileri

Akciğer kanserinin yaygın olmayan diğer bazı belirtileri vardır. Bunlar genellikle daha ileri akciğer kanseri ile ilişkilendirilmiştir. Bu belirtiler şunları içermektedir:

• Çatallaşmış ses
• Yutma güçlüğü
• Yüz ya da boyunda şişkinlik
• Çomak parmak adı verilen parmaklar ve tırnakların biçiminde değişiklikler
• Akciğer çevresinde sıvı birikiminden kaynaklanan nefes darlığı (plevral enfüzyon)
• Sağ tarafınızda kaburga altında rahatsızlık ve ağrı (karaciğerde kanser hücreleri varlığından kaynaklanan)

Bu belirtilerin tamamı akciğer kanserinden farklı başka bir hastalıktan da kaynaklanabilir. Akciğer kanserinin bazı türlerinde, akciğerlerle ilgili birşey değilmiş gibi belirtilere neden olan bir hormon üretilebilir.

Akciğer Kanseri Tipleri

Akciğerlerde başlayan kanser (primer akciğer kanseri)

Primer akciğer kanserinin çeşitli farklı türleri bulunmaktadır. Bunlar küçük hücreli ve küçük hücreli olmayan akciğer kanseri olarak adlandırılan iki temel tipe ayrılmaktadırlar.

Her 100 akciğer kanserinin yaklaşık 18’i () küçük hücreli akciğer kanseridir. Kanser hücreleri küçük olduğu için bu şekilde adlandırılmıştır.

Küçük hücreli olmayan akciğer kanseri her 100 kanserin yaklaşık 78’ini (%78) oluşturur ve 3 yaygın tipi bulunmaktadır. Bu tipler benzer şekilde davrandıklarından dolayı birlikte gruplandırılmaktadır, tedaviye küçük hücreli akciğer kanserinden farklı cevap verirler. Bu üç tip; yassı (skuamöz) hücreli karsinom, adenokarsinoma ve büyük hücreli karsinomdur.

Bazen bu tiplerden hangisine sahip olduğunuzu söylemek mümkün olmayabilir.

Akciğer içine yayılmış olan kanser (sekonder akciğer kanseri)

Sekonder akciğer kanseri vücudun başka bir bölümünden yayılmış olan kanserdir. Tedavi seçimi kanserin nereden başladığına bağlı olarak değişebilir. Örneğin, akciğerlere yayılmış bir meme kanseriniz varsa meme kanseri ile ilgili bölüme bakmanız gerekmektedir.

Mezotelyoma

Mezotelyoma akciğer zarını (plevra) etkileyen nadir görülen bir kanser türüdür. Çoğunlukla asbestlere maruz kalmadan kaynaklanmaktadır. Akciğer kanserinden çok farklıdır ve farklı şekilde tedavi edilmektedir.

Bir akciğer kanseri uzmanına görünmeli miyim?

Akciğer kanserinin belirtileri daha önemsiz sağlık durumların belirtilerine çok benzer olabilir. Bu nedenle pretisyen hekimin kişinin çok daha küçük bir şeye mi yoksa kansere mi sahip olduğuna karar vermesi çok güçtür.

Ne zaman acilen göğüs filmi çektirmek gerekir?

Eğer belirgin bir neden olmaksızın kanlı öksürük, balgamda kan ya da aşağıda bahsedilen belirtilerin herhangi birini 3 haftadan daha uzun süredir taşıyorsanız acil göğüs filmi çektirmeniz gerekmektedir:

• Öksürük (diğer belirtilerden herhangi biriyle birlikte ya da tek başına)
• Omuzlar ve göğüste ağrı
• Nefes almada güçlük ya da çatallaşmış ses
• Belirgin kilo kaybı
• Köprücük kemiği üzerinde ya da boynunuzda büyümüş lenf düğümleri
• Var olan bir akciğer hastalığı nedeniyle sahip olduğunuz semptomlarda açıklanamayan değişiklikler.

Ne zaman hızlı davranmalıyım?

Eğer aşağıdaki belirtilerden birine sahipseniz acilen (2 hafta içinde) bir uzmana görünmelisiniz:

• Göğüs filminizde akciğer kanseri şüphesi doğuran belirtiler varsa
• Eskiden sigara kullanıcıysanız ya da 40 yaş üzeri bir sigara kullanıcıysanız
• Kanlı öksürük
• Son zamanlarda göğüs ağrısı ve nefes darlığı başlamışsa ve asbeste maruz kalma öykünüz varsa
• Yüzünüzde ya da boynunuzda şişlik, şah damarında (kanı baştan kalbe taşıyan ve boyunda yer alan damar) normalden daha yüksek basınç ya da stridor denilen çok gürültülü nefes alma durumunuz varsa hemen bir uzmana görünmeniz gerekmektedir.

Akciğer kanseri hakkında doktorunuza ne sorabilirsiniz

• Akciğer kanserine sahip olup olmadığımı nasıl bilebilirim?
• Akciğer kanserine yakalanma riskim herhangi başka birine kıyasla daha mı yüksek?
• Eskiden sigara kullanırdım, bu akciğer kanserine yakalanacağım anlamına mı gelir?
• Sigarayı nasıl bırakabilirim?
• Babam ve büyük babam akciğer kanserine sahipti, bende bu yüzden yüksek risk altında mıyım?
• Eğer yüksek risk altındaysam akciğer kanseri için yaptırabileceğim herhangi bir tarama yöntemi var mı?
• Bu bölgede yüksek seviyede radon gazı var mı?